شهرستان مشگین شهر به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید محصولات باغی همانند سیب، انگور، زردآلو و … همه ساله محصولات باغی زیادی را تولید و روانه بازار مصرف می‌کند. طبق گزارش‌ها ۱۵ هزار هکتار باغ در این شهرستان زیر کشت است که تقریبا نصف این سطح، درخت سیب هست. در صورت باروری کامل، بالغ بر 200 هزار تن سیب در سال می‌تواند تولید شود. اما مشکلات کشاورزی مشکین شهر از جمله سرمازدگی، تگرگ زدگی و افت قیمت در مواقع فروش از ریسک‌هایی دامن گیر کشاورزان هست. به طور تقریبی 30-50 درصد این مقدار به دلیل متغیرهای اقلیمی، موجب تلف شدن محصولات می‌شود.
مشکلات کشاورزی مشکین شهر
اما یکی از دردسرها بزرگ کشاورزان، ناتوانی در فروش محصولات و بالطبع افت قیمت هست که این مساله به مدیریت انسانی بستگی دارد و با توسعه صادرات و بازایابی می‌توان این مشکل را رفع کرد. در این قسمت به بررسی چالش‌ها در این زمینه پرداخته شده است:
1-تعاونیهای بازاریابی:
به نظر من مهمترین مشکل کشاورزی مشکین شهر در بحث فروش و بازایابی هست. بحث تولید با کم و کاستی‌هایی اتفاق می‌افتد و بعد از رد شدن از کلی ریسک‌ها و خطرات آب و هوایی برداشت محصول انجام می‌شود. اما مباحث بازاریابی به توانایی‌های انسانی مربوط هست، مسئولان بایستی با مدیریت مناسب و ارتباط با توسعه صادرات وزارت جهاد بتوانند با فروش و یا انبار در زمان‌های مناسب از ریسک کاهش قیمتی جلو گیری کنند. در منطقه ما تعاون‌هایی بازاریابی کاملا فراموش شده است، این تعاونی‌ها علاوه بر ایجاد اشتغال، می‌توانند برای تنظیم قیمت کمک شایانی داشته باشند و با حذف واسطه ها می‌توانند محصولات را به دست مصرف کننده برسانند.
برای کشورهای مثل عراق، روسیه، پاکستان و قرقیزستان.. کلی صادرات محصولات باغی از کشور داریم، ولی هیچ صادر کننده‌ای برای صادرات از این منطقه اقدام نکرده است، دلیلش عدم شناخت منطقه است. مسئولان مربوط بایستی با پیگیری‌های جدی خود صادر کنندگان را به این منطقه جذب کنند، به اتاق‌های صادرات و تنظیم بازار میزان تولید و موجودی انبارها ها را گزارش دهند و جهت صادرات به مسئولان مربوطه اطلاع دهند. به طور کلی بایستی مورد توجه قرار دهند که “برای هر محصولی در زمان مناسب و مکان مناسب، سیاست مناسب می طلبد و یک سیاست کلی موجب رفع مشکل نخواهد بود.”
2- الگوی کشت مناسب:
قصه پر غصه سرمازدگی هر سال تکرار می شود و هر ساله سرما زدگی موجب ایجاد خسارات زیادی به باعات مشکین شهر شده است و این اتفاقات در سال‌های اخیر به دلیل پدیده تغییرات اقلیم و جابه جایی فصل‌ها افزایش یافته است. بنابراین با بررسی جامع و استراتژیک ویژگیهای اقلیمی، منابع خاکی و آبی می‌توان محصولات مناسب و با سودآوری بالا را به کشاورزان پیشنهاد داد که با اقلیم این منطقه سازگار باشد. مطالعه دقیق منطقه برای این مورد ضروری و لازم هست.
3-صنایع تبدیلی:
محصولات کشاورزی فساد پذیری بالایی دارند و نگهداری این محصولات هزینه بالایی دارد، بنابراین بایستی از صنایعی استفاده کرد که بتوان با ایجاد ارزش افزوده ماندگاری این محصولات را بالا برد، کنستاکره و خشک کن‌ها و سردخانه می‌تواند این مشکلات را بهبود بخشد.
شهروز خرمی دکترای اقتصاد کشاورزی از دانشگاه تهران
مدرس دانشگاه، مشاور معاون وزیر و کارشناس ارشد تنظیم بازار
